SALITRE
(POL.: SALETRA, ŁAC. SAL NITRUM)
W języku hiszpańskim:
- Słona substancja, obecna w dużej ilości w glebie i ścianach.
- Substancja składająca się z potu i soli, która przykleja się do ciała podczas żeglugi.
- Ulica w dzielnicy Lavapiés (Madryt), przy której dwunastu obywateli Senegalu mieszkało w zatłoczonym mieszkaniu.
- Wspólne doświadczenie fotograficzno-wydawnicze, które zaowocowało serią 12+1 książek
Pamiętam, jak widziałem Afrykanów podążających w kierunku Europy w centrum Tangeru w roku 2000. Prawie wszyscy to mężczyźni, wśród nich kilka krótkowłosych kobiet z niemowlętami przytroczonymi do pleców za pomocą chust. Całe dnie spędzali przy telefonie lub siedząc na placu z widokiem na port morski. Czekali.
Kiedy wszedłem pierwszy raz do przepełnionego mieszkania na Salitre w 2009 roku, bardzo zaciekawiło mnie i poruszyło życie codzienne 12 mężczyzn, którzy zamieszkiwali tę ciasną przestrzeń. Zafascynowała mnie też autentyczność fotografii, które mieli ze sobą. Tego dnia zwróciłem uwagę tylko na kilka kadrów. Były to zdjęcia, którymi dzielili się między sobą i które podróżowały nieprzerwanie pomiędzy Hiszpanią a Senegalem – pocztą lub w walizkach rodaków, którzy przyjeżdżali i wyjeżdżali. Zdałem sobie sprawę z tego, jak ważne dla tych ludzi są fotografie i że używają ich oni, by udowodnić, że dobrze sobie radzą, by zapomnieć o czymś lub pamiętać o tych, którzy są daleko. W innych przypadkach okazywały się one elementem skomplikowanej praktyki przybierania nowej tożsamości – prawdziwej lub udawanej – z wykorzystaniem ich własnych kodów, które stały się dla mnie zrozumiałe dopiero po jakimś czasie. Wszystko to sprawiło, że zainteresowałem się tymi fotografiami od strony estetycznej i dokumentalnej. Zdjęcia z Senegalu wydawały się zgodne z afrykańską tradycją formalnego portretu studyjnego, podczas gdy te zrobione w Hiszpanii odznaczały się większą spontanicznością związaną z użyciem aparatów cyfrowych, telefonów komórkowych i komunikatorów internetowych.
Odwiedzałem ten dom coraz częściej. Było to mieszkanie na parterze o powierzchni około 50 metrów kwadratowych, nie było wyposażone w meble czy szafy – były tam tylko łóżka, materace, koce, walizki i torby.
Nazywali się Ababacar, Alioune, Assane, Bamba, Daouda, Djibril, Ibrahima G., Ibrahima N., Momar, Modou, Lamine i Thiam. Praktycznie wszyscy dotarli do Hiszpanii latem 2006 roku wraz z pierwszą falą uchodźców docierających na Wyspy Kanaryjskie na tratwach. Wielu z nich przybyło z Kayaru, nadmorskiej miejscowości niedaleko Dakaru. Wywodzili się z tradycyjnych, rybackich rodzin. Część miała żony i dzieci, których nie widzieli przez lata, jednak pozostawali z nimi w stałym kontakcie. Powiedzieli mi, że są muzułmanami z bractwa Mouride, żaden z nich nie miał ze sobą dokumentów. Garstka mówiła poprawnie po hiszpańsku, jednak większość miała problemy ze zrozumieniem prostej rozmowy.
Niedługo potem rozpoczęliśmy pracę nad wspólnym projektem fotograficzno-wydawniczym. Znaleźliśmy namiastkę strefy osobistej dla każdego lokatora tego mieszkania. Stało się nią szesnaście pustych stron zastępujących tak bardzo potrzebną im przestrzeń – prywatną, osobistą, zawodową lub publiczną – której im wtedy brakowało. Oto fotografia dokumentalna bez pośredników, dzięki której każdy mieszkaniec zatłoczonego domu mógł stworzyć własną, pierwszoosobową narrację, opowiadając o swoim życiu fotografiami, słowami, rysunkami i dokumentami.
Dwunastu ludzi, dwanaście książek.
Author: Juan Valbuena
Co-authors: Ababacar, Alioune, Assane, Bamba, Daouda, Djibril, Ibrahima G., Ibrahima N., Momar, Modou, Lamine and Thiam
